Band: IV

Seite: 915 Zur Bandauswahl

In Band IV liegen die Seitenzahlen zwischen 5 und 1032.
L' uniun dels dialects rhätoromans
915
nos pövel rhæto - roman. In prima linea fuss la scola quella, la quala tras
questa uniun stovess profitar fitg bler. La classica confussiun, la quala
regia aunc da present nels divers codeschs de scola, svaniss e calass per
semper; il medem magister savess instruir la giuventüna in Surselva sco
nell' Engiadina et in qualunque autra vallada cun la medema facilitad. 5
La literatura de scola savess vegnir augmentada e megliurada e custass supra
de quei meins, che da present. Codeschs adequats per nossa populaziun
romanscha catassen bler plü granda derasaziun e savessen dunque er operar
meglier e plü intensiv. Forsa naschess er tranter ils divers scribents üna
nobla concurrenza, la quala serviss excellent alla ulteriura svilupaziun e 10
cultivaziun della lingua sezza. Savend che ogni ver plaid romansch da
qualunque dialect, scrit secund ils acceptai principis generals, sei admess alla
lingua literaria, ils scribents se dassen cert fadigia da metter alla glüsch
las numerusas pedras linguisticas de lur dialects, las qualas aunc giaschan
zupadas in favellas rusticas, sco la modesta viola all' umbriva della spinaçia, 15
et in questa maniera quellas daventassen cun il temps ün bein comunabel
de tot la piçna naziun rhæto - romana.
Pür tras üna uniun de tot noss dialects nossa lingua cun il temps se
po purgar e svilupar aschia, che ella daventa üna lingua culta e po formar
expressiuns per passar cun success e [p. 59] slanç nella sphera dels ideals 20
e dell' abstracziun. Nos predicaturs, ils quals aschi suvent han occasiun
da favellar avant ün attent pövel sur materias tant noblas e sublimas, els
catassen nell' uniun de tot ils dialects la vera e richa fontauna d' eloquenza
e se sentissen cert er stimulai, dad er els lavurar cun dubla forza, per dar allas
sublimas doctrinas del evangeli quel habit, il qual fuss dign della scançella. 25
Ils divers dialects, ils quals existeran er sper üna uniun des idioms,
sco quei che nus vezein er exister il divers dialects dellas autras linguas
in nossa vicinanza, sun cert sufficients per la quotidiana conversaziun locala
nella sphera, nella quala il pövel romansch del Grischun se mova; els
resteran er aunc per blers decennis e seculs la fontauna, che nutrirà l' idiom 30
scientific. Ma sco sura gia indicau, ün singul dialect se qualifichescha
meins per la rappresentaziun dels ideals, de materias sublimas, las qualas
demandan ün habit plü bel e cultivau.
L' uniun de noss divers dialects havess cert er üna granda influenza
morala e patriotica. Ella fuss quella forza, la quala leventass il ver e 35
nobel sentiment de fratellanza tranter ils Romanschs dellas diversas valladas;
… ella fuss la vera mamma del patriotismus, desdand in nossas valladas
alpinas il dretg spirt e senn de nazionalitad, il qual da present eis gia
pro blers Romanschs per perir. L' uniun fuss er quella, la quala svegliass
in nus tots quella curascha, da cun vigur puspei reacquistar noss dretgs 40
58*
<TEI> <teiHeader> <fileDesc> <titleStmt> <title type="main">Rätoromanische Chrestomathie</title> <author> <persName> <surname>Decurtins</surname> <forename>Caspar</forename> </persName> </author> </titleStmt> <editionStmt> <edition>Digitalisierte Ausgabe</edition> </editionStmt> <extent> <measure type="pages">1</measure> </extent> <publicationStmt> <pubPlace>Köln</pubPlace> <publisher> <orgName>Sprachliche Informationsverarbeitung, Universität zu Köln</orgName> <email>buero@spinfo.uni-koeln.de</email> <address> <addrLine>Albertus-Magnus-Platz</addrLine> <addrLine>50923 Köln</addrLine> </address> </publisher> <availability> <licence target="http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/de/"> <p>Distributed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.</p> </licence> </availability> </publicationStmt> <sourceDesc> <bibl>Decurtins, Caspar: Rätoromanische Chrestomathie</bibl> <biblFull> <titleStmt> <title level="m" type="main">Rätoromanische Chrestomathie</title> <author> <persName> <surname>Decurtins</surname> <forename>Caspar</forename> </persName> </author> </titleStmt> <editionStmt> <edition n="1"/> </editionStmt> <extent> <measure type="pages">7260</measure> </extent> <publicationStmt> <pubPlace>Erlangen</pubPlace> <publisher> <name>Vollmöller, Karl</name> </publisher> </publicationStmt> </biblFull> <msDesc> <msIdentifier> <repository>Digizeitschriften.de</repository> </msIdentifier> <physDesc> <typeDesc> <p>Chrestomatie</p> </typeDesc> </physDesc> </msDesc> </sourceDesc> </fileDesc> <encodingDesc> <p>Dieses Werk wurde in XML/TEI P5 kodiert.</p> </encodingDesc> <profileDesc> <langUsage> <language>Rhaeto Romanic</language> </langUsage> <textClass></textClass> </profileDesc> </teiHeader> <text> <body> L' uniun dels dialects rhätoromans <lb/>
915 <lb/>
nos pövel rhæto - roman. In prima linea fuss la scola quella, la quala tras <lb/>
questa uniun stovess profitar fitg bler. La classica confussiun, la quala <lb/>
regia aunc da present nels divers codeschs de scola, svaniss e calass per <lb/>
semper; il medem magister savess instruir la giuventüna in Surselva sco <lb/>
nell' Engiadina et in qualunque autra vallada cun la medema facilitad. 5 <lb/>
La literatura de scola savess vegnir augmentada e megliurada e custass supra <lb/>
de quei meins, che da present. Codeschs adequats per nossa populaziun <lb/>
romanscha catassen bler plü granda derasaziun e savessen dunque er operar <lb/>
meglier e plü intensiv. Forsa naschess er tranter ils divers scribents üna <lb/>
nobla concurrenza, la quala serviss excellent alla ulteriura svilupaziun e 10 <lb/>
cultivaziun della lingua sezza. Savend che ogni ver plaid romansch da <lb/>
qualunque dialect, scrit secund ils acceptai principis generals, sei admess alla <lb/>
lingua literaria, ils scribents se dassen cert fadigia da metter alla glüsch <lb/>
las numerusas pedras linguisticas de lur dialects, las qualas aunc giaschan <lb/>
zupadas in favellas rusticas, sco la modesta viola all' umbriva della spinaçia, 15 <lb/>
et in questa maniera quellas daventassen cun il temps ün bein comunabel <lb/>
de tot la piçna naziun rhæto - romana. <lb/>
Pür tras üna uniun de tot noss dialects nossa lingua cun il temps se <lb/>
po purgar e svilupar aschia, che ella daventa üna lingua culta e po formar <lb/>
expressiuns per passar cun success e [p. 59] slanç nella sphera dels ideals 20 <lb/>
e dell' abstracziun. Nos predicaturs, ils quals aschi suvent han occasiun <lb/>
da favellar avant ün attent pövel sur materias tant noblas e sublimas, els <lb/>
catassen nell' uniun de tot ils dialects la vera e richa fontauna d' eloquenza <lb/>
e se sentissen cert er stimulai, dad er els lavurar cun dubla forza, per dar allas <lb/>
sublimas doctrinas del evangeli quel habit, il qual fuss dign della scançella. 25 <lb/>
Ils divers dialects, ils quals existeran er sper üna uniun des idioms, <lb/>
sco quei che nus vezein er exister il divers dialects dellas autras linguas <lb/>
in nossa vicinanza, sun cert sufficients per la quotidiana conversaziun locala <lb/>
nella sphera, nella quala il pövel romansch del Grischun se mova; els <lb/>
resteran er aunc per blers decennis e seculs la fontauna, che nutrirà l' idiom 30 <lb/>
scientific. Ma sco sura gia indicau, ün singul dialect se qualifichescha <lb/>
meins per la rappresentaziun dels ideals, de materias sublimas, las qualas <lb/>
demandan ün habit plü bel e cultivau. <lb/>
L' uniun de noss divers dialects havess cert er üna granda influenza <lb/>
morala e patriotica. Ella fuss quella forza, la quala leventass il ver e 35 <lb/>
nobel sentiment de fratellanza tranter ils Romanschs dellas diversas valladas; <lb/>
… ella fuss la vera mamma del patriotismus, desdand in nossas valladas <lb/>
alpinas il dretg spirt e senn de nazionalitad, il qual da present eis gia <lb/>
pro blers Romanschs per perir. L' uniun fuss er quella, la quala svegliass <lb/>
in nus tots quella curascha, da cun vigur puspei reacquistar noss dretgs 40 <lb/>
58* </body> </text></TEI>