<TEI> <teiHeader> <fileDesc> <titleStmt> <title type="main">Rätoromanische Chrestomathie</title> <author> <persName> <surname>Decurtins</surname> <forename>Caspar</forename> </persName> </author> </titleStmt> <editionStmt> <edition>Digitalisierte Ausgabe</edition> </editionStmt> <extent> <measure type="pages">1</measure> </extent> <publicationStmt> <pubPlace>Köln</pubPlace> <publisher> <orgName>Sprachliche Informationsverarbeitung, Universität zu Köln</orgName> <email>buero@spinfo.uni-koeln.de</email> <address> <addrLine>Albertus-Magnus-Platz</addrLine> <addrLine>50923 Köln</addrLine> </address> </publisher> <availability> <licence target="http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/de/"> <p>Distributed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.</p> </licence> </availability> </publicationStmt> <sourceDesc> <bibl>Decurtins, Caspar: Rätoromanische Chrestomathie</bibl> <biblFull> <titleStmt> <title level="m" type="main">Rätoromanische Chrestomathie</title> <author> <persName> <surname>Decurtins</surname> <forename>Caspar</forename> </persName> </author> </titleStmt> <editionStmt> <edition n="1"/> </editionStmt> <extent> <measure type="pages">7260</measure> </extent> <publicationStmt> <pubPlace>Erlangen</pubPlace> <publisher> <name>Vollmöller, Karl</name> </publisher> </publicationStmt> </biblFull> <msDesc> <msIdentifier> <repository>Digizeitschriften.de</repository> </msIdentifier> <physDesc> <typeDesc> <p>Chrestomatie</p> </typeDesc> </physDesc> </msDesc> </sourceDesc> </fileDesc> <encodingDesc> <p>Dieses Werk wurde in XML/TEI P5 kodiert.</p> </encodingDesc> <profileDesc> <langUsage> <language>Rhaeto Romanic</language> </langUsage> <textClass></textClass> </profileDesc> </teiHeader> <text> <body> 742 Gion Antoni Bühler <lb/>
ils plaids: erva, ier, iert (ort), ierta, artar, artavel, et ura vegn el laschaus <lb/>
naven. — ch vegn avont en plaids esters, sco: patriarch, rich, richezia, <lb/>
ils quals ins na dovei pia scriver: patriarh, rih, rihezia. — <lb/>
sch tunna sco en il Tudesc. Excepziuns fan ils plaids: vidrus-chel, … <lb/>
5 mas-chel, … s-chelett, … s-chizza, … ris-chein, … cadus-chel. … Mo en tals cass eis ei <lb/>
meglier de dovrar in „a“ per <lb/>
igl „e“ e scriver: vidruscal, mascal, caduscal; <lb/>
skelettt (scalett), forsa era riscain, scizza etc. <lb/>
j semida en in g en plaids sco: gegina, giuven, gie, giuvnal etc. mo en <lb/>
il plaid Judeus resta il j. Ils plaids just (giest), justia (giustia) ein de <lb/>
10 scriver: gist, gistia. <lb/>
q vegn mo avont en connexiun cun igl u et in sequent vocal, sco p. e. <lb/>
en ils plaids: quantum, quantitat, quater, quaronta, quartauna, sequent etc. <lb/>
Per quant u quont scriva ins cont. <lb/>
s avont in sequent consonant dovei vegnir pronunciaus pli lev che sch <lb/>
15 e tont sco posseivel ei purs, per promover ina bella pronuncia, sco en ils <lb/>
plaids: sbagl (buca schbagl), scarpar (na: schcarpar), sdernar (na: schdernar), <lb/>
sforz (na: schforz), sgolar (na: schgolar), sladar (na: schladar), smanar <lb/>
(na: schmanar), spirt (na: schpirt), puspei (na: puschpei), squadra (na: <lb/>
schquadra), sventira (na: schventira) etc. <lb/>
20 t semida en z avont „ia, iun, ius“. Ins scriva pia: naziun, grazia, <lb/>
superstiziun, vizius e buca: natiun, gratia, superstitiun, vitius etc. <lb/>
5. Dubelaziun dils vocals. En il Romonsch vegnen negins vocals <lb/>
dubelai; mo il particip passiv plural fa ina excepziun de quella regla. Ins <lb/>
scriva pia: Els ein vegnii, nus essen tenii, vuss esses surprii etc. Mo en <lb/>
25 quels cass resta allura igl accent naven. Ins scriva pia buc: els ein vegnìi, <lb/>
ne vegnì. <lb/>
6. Dubelaziun dils consonants. Ils consonants vegnen dubelai, <lb/>
nua che l' etymologia demonda quei. Ins scriva pia: onn, rutt (rupt), mattell, <lb/>
mattella, cavell, metall, gattell, bass etc. e buca: on, rut, cavel, metal, gattel, <lb/>
30 bas etc. Per tut, tutta scriva ins tot, tota, ina forma latina, che vegn avon <lb/>
en dialects romonschs. <lb/>
7. En il Romonsch drova ins treis accents: igl accent grav (`), <lb/>
igl acut (´) et il circumflex (^). Igl accent grav vegn dovraus en <lb/>
plaids sco: molinèr, molinèra: pomèr, pomèra; calgèr, calgèra etc. e dat <lb/>
35 al „e“ in tun sumigliont agl „ae“ (ä). Era en ils ad verbs nà, là. Igl <lb/>
accent acut vegn dovraus en paucs plaids e dat agl „e“ in tun git et <lb/>
ault, sco p. e. en: Mustér, égl, pér (pér ussa). Era en ils plaids: vadé, <lb/>
utsché, marté, bé, manté etc, … ils quals vegnen avont en dialects romonschs <lb/>
et ein tenor l' etymologia pli gists, che: vadi, utschi, marti, bi, manti etc. <lb/>
40 sa igl accent acut vegnir applicaus. Igl accent circumflex vegn avont </body> </text></TEI>
