<TEI> <teiHeader> <fileDesc> <titleStmt> <title type="main">Rätoromanische Chrestomathie</title> <author> <persName> <surname>Decurtins</surname> <forename>Caspar</forename> </persName> </author> </titleStmt> <editionStmt> <edition>Digitalisierte Ausgabe</edition> </editionStmt> <extent> <measure type="pages">1</measure> </extent> <publicationStmt> <pubPlace>Köln</pubPlace> <publisher> <orgName>Sprachliche Informationsverarbeitung, Universität zu Köln</orgName> <email>buero@spinfo.uni-koeln.de</email> <address> <addrLine>Albertus-Magnus-Platz</addrLine> <addrLine>50923 Köln</addrLine> </address> </publisher> <availability> <licence target="http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/de/"> <p>Distributed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.</p> </licence> </availability> </publicationStmt> <sourceDesc> <bibl>Decurtins, Caspar: Rätoromanische Chrestomathie</bibl> <biblFull> <titleStmt> <title level="m" type="main">Rätoromanische Chrestomathie</title> <author> <persName> <surname>Decurtins</surname> <forename>Caspar</forename> </persName> </author> </titleStmt> <editionStmt> <edition n="1"/> </editionStmt> <extent> <measure type="pages">7260</measure> </extent> <publicationStmt> <pubPlace>Erlangen</pubPlace> <publisher> <name>Vollmöller, Karl</name> </publisher> </publicationStmt> </biblFull> <msDesc> <msIdentifier> <repository>Digizeitschriften.de</repository> </msIdentifier> <physDesc> <typeDesc> <p>Chrestomatie</p> </typeDesc> </physDesc> </msDesc> </sourceDesc> </fileDesc> <encodingDesc> <p>Dieses Werk wurde in XML/TEI P5 kodiert.</p> </encodingDesc> <profileDesc> <langUsage> <language>Rhaeto Romanic</language> </langUsage> <textClass></textClass> </profileDesc> </teiHeader> <text> <body> 428 Rodolf Lanz <lb/>
Üna simpatia speziala per als Austriacs sot quistas circumstanzas era <lb/>
tschêrtamaint bitg da spitgér: cur ci vo per la bûrsa as rinuntga fazilmaint <lb/>
a la simpatia; uschia vessan er els mandè andu' ci crescha' l péver Austriacs <lb/>
e Franzes, politica e politicants. Ma óssa serviva päc fer pansiers da quista <lb/>
schôrt; era necessari provéder an qualtgi manîra. Sot tetg, o baign o mel, <lb/>
an cesa o clavè, honn' rabagliè tots, ma' l pûntg critic era la mangiativa, <lb/>
e vazond bitg ätra pussiblitet, ho la Darschüra stuia declarér da ster no <lb/>
pels cûsts in base a la stima ci vegn fatga. Uschia è nia dalung stimè <lb/>
'na rotscha toccs d' biestga bovina e söl mumaint mazéda per sfamantér <lb/>
l' arméda. E pazienza schi' l sacrifizi cu la partenza al dì zîva dels <lb/>
7000 Austriacs per Sêt vess gìa fegn; ma tot äter: l' arméda dal General <lb/>
Bellegarde, ci ho travarsè' l Giülgia, l' Albula, la Scalletta e' l Flüela era <lb/>
compôsta da 47000 … ómans, dals quals zirca üna mezadet vevan da passér <lb/>
al Sêt e l' ätra mezadet al Splüga. Uschia per bler dis da fila ho cuntinuè <lb/>
a passér suldéda, als quals era mademamaint adögna da suministrér vivronda <lb/>
e sür tot cärna. Per conseguenza è nia mazè prest tot la biestga grossa e <lb/>
minüda ci era anc' avant man: quel ci era bitg nia duvrè sö pels Franzes <lb/>
— o daltot tarmess a Zernez per cumond franzes —, geva óssa aint al <lb/>
vainter dals Austriacs! <lb/>
Ün tschêrt Girell an Allagh veva anca üna trimma ainten stalla, e <lb/>
la Darschüra vo aint tar el e daclèra categoricamaint, ci el saja obligè a la <lb/>
cunsignèr; ci la niró stimèda e pagéda da cumögn an or, scu tot l' ätra <lb/>
biestga ci è statg necessari mazér pels Franzes e preschaintamaint pels <lb/>
Austriacs, ma las bunas parolas servivan [p. 116] päc a cunsúlér la glièd <lb/>
an general, ámandir al nos Ghirell an spezial, tier al qual as ho stuia fer <lb/>
violenza per ir cu la trimma. <lb/>
Sagond notanda comünevla è nia datg als Franzes biestga grossa <lb/>
per la valur da fl. 840 e biestga minüda 40 toccs per ün total da fl. 348; <lb/>
als Austriacs è nia datg 17 vaccas per la suma da fl. 1927, e 52 toccs <lb/>
biestga minüda (cevras e nûrsas) per fl. 483. <lb/>
Sürtot las davosas truppas austriacas honn an vardet tschütgè or scu <lb/>
vampirs anca la davosa gutêla d' sang dal pievel; e' s figurér la deplorevla <lb/>
si posiziun da fatscha ad üna suldéda ci' s dibattéva cunter la fam! partgé' ls <lb/>
ültims Austriacs eran dafatg an misergia, e suvent famantès scu biestga; <lb/>
er schi els füssan statg plö ci humans, la fam catscha al luf or da la tana, <lb/>
e la conservaziun dell' agien individui na canoscha bitg leschas, e tant <lb/>
d' as vivantér an 'na manîra o an l' ätra vuléva survagnir mintg' ögn. <lb/>
An Allagh — aint la stalla dal Rossign — veva ün véava baign scu <lb/>
pusibel zupè al si s. h. pôrtgétt, ci nonobstant grugniva da la fam per as <lb/>
fer santir a la daschütla si padruna, ma disgraziedamaint quel viers sgrizant </body> </text></TEI>
