476 Andrea Rosius a Porta
prüm di da prümavaira, il qual crouda nel 20 mars. L' Equinoxio dell
utuon, es di e not dell' istessa lungezza nel prüm di d' utuon, chi es il
22 September. Quistas 4 [p. 9] stagiuns fuon eir da principi nomnadas
anns. Quindernan s' chiatta nell' antiquità anns da 3 e da 6 mais.
5 Dopo quist reunind il spazi da temp da 12 nouvas Gliünas completas
formetten ils vegls l' ann lunari da 354 dids. Ma pac temp davo veziand
els chia quist ann lunari nun correspondeiva all' ann solari, e confondeiva
las stagiuns, metetten els pro 6 dids all' ann lunari per il render conform
a quel del solai. E pür, eir con quist nun fuo remedià alla confusiun
10 dellas stagiuns, ed eiran obliads da temp in temp da metter pro dids e
mais per restabilir l' uorden interruot.
A le fin, var 1300 anns avant la natività da Christo, formetten ils
Egiptiers l' ann da 365 dids; e 'ls Babiloniers, amo melders Astronoms,
ob(f)[s]ervetten, chi leiva amo a pressapac 6 hura sper complettar l' ann solari.
15 In consequentia da quistas observatiuns fet Julius Caesar formar e
adoptar il Calender, dit Juliano, dal qual vo 's inservivat amo hoz in di
nell' Engadina bassa.
A. Ma, caro sar Stüdent, tuot quist es belg e doct, ma vo non am
vaivat amo dit inguotta daquai ch' e(n)[u]g desidereiva da savair, cioe: perche
20 chia l' Europa [p. 10] moderna haia müdà quist Calender, o sia Stylo Juliano?
S. Quist 's völg eug huossa explichiar. L' ann solari, es il temp
chia 'l solai metta per arrivar darcheu nell' istess lö del Coel dal qual
ell' eira parti, e quista cuorsa fal exactamaing in 365 dids, 5 huras, 48 minutas,
… e 48 Secundas. Per plü d' clarezza ordonnet Jul. Cæs. da negligir
25 quista fractiun d' uras, minutas e Secundas, infin chia las trand insembel
pudessen formar ün di intér. E siand quistas fractiuns fan quasi 6 huras,
chi es la 4ta part d' ün di, schi fuoe reglá da quintar davo l' auter 3 anns
da 365 dids, e da quintar 366 dids nel 4vel ann. Quists 3 prüms anns
sun anns commüns, e 'l 41 es nomnà, ann bissextil, (Schaltjahr). Il di
30 ch' ün metta pro a quist ann es il 29 d' favrer, quist mais aviand nels
Anns commüns be 28 dids.
Ma, sco vo vezaivet, quist reglamaint suppona chia l' ann haia 365 dids
e 6 huras, e pür hal be 365 dids, 5 huras, 48 min. e 48 Sec.; il che fa
üna differentia dad 11 min. e 12 sec. ch' ün metta pro da massa ad imminch'
35 … ann; e Slungunand uschea imminch' ann, dad 11 min. e 12 sec.,
importa in 100 anns, 8 huras e 40 min., ch' ün reista [p. 11] inavo: ed
importeiva 10 dits da Jul. Caes. in nan infin l' ann 1582, nel qual ann
il Papa Greg. XIII. reglet, da laschar quist 10 dids dvart, e da far quist
ann per tant plü cuort, accio chia l' ann sequente fuoss in regola. Ed
40 accio ch' ün nun reista plü inavo, ha il detto Papa, (cussglia dals plü habels
<TEI> <teiHeader> <fileDesc> <titleStmt> <title type="main">Rätoromanische Chrestomathie</title> <author> <persName> <surname>Decurtins</surname> <forename>Caspar</forename> </persName> </author> </titleStmt> <editionStmt> <edition>Digitalisierte Ausgabe</edition> </editionStmt> <extent> <measure type="pages">1</measure> </extent> <publicationStmt> <pubPlace>Köln</pubPlace> <publisher> <orgName>Sprachliche Informationsverarbeitung, Universität zu Köln</orgName> <email>buero@spinfo.uni-koeln.de</email> <address> <addrLine>Albertus-Magnus-Platz</addrLine> <addrLine>50923 Köln</addrLine> </address> </publisher> <availability> <licence target="http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/de/"> <p>Distributed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.</p> </licence> </availability> </publicationStmt> <sourceDesc> <bibl>Decurtins, Caspar: Rätoromanische Chrestomathie</bibl> <biblFull> <titleStmt> <title level="m" type="main">Rätoromanische Chrestomathie</title> <author> <persName> <surname>Decurtins</surname> <forename>Caspar</forename> </persName> </author> </titleStmt> <editionStmt> <edition n="1"/> </editionStmt> <extent> <measure type="pages">7260</measure> </extent> <publicationStmt> <pubPlace>Erlangen</pubPlace> <publisher> <name>Vollmöller, Karl</name> </publisher> </publicationStmt> </biblFull> <msDesc> <msIdentifier> <repository>Digizeitschriften.de</repository> </msIdentifier> <physDesc> <typeDesc> <p>Chrestomatie</p> </typeDesc> </physDesc> </msDesc> </sourceDesc> </fileDesc> <encodingDesc> <p>Dieses Werk wurde in XML/TEI P5 kodiert.</p> </encodingDesc> <profileDesc> <langUsage> <language>Rhaeto Romanic</language> </langUsage> <textClass></textClass> </profileDesc> </teiHeader> <text> <body> 476 Andrea Rosius a Porta <lb/>
prüm di da prümavaira, il qual crouda nel 20 mars. L' Equinoxio dell <lb/>
utuon, es di e not dell' istessa lungezza nel prüm di d' utuon, chi es il <lb/>
22 September. Quistas 4 [p. 9] stagiuns fuon eir da principi nomnadas <lb/>
anns. Quindernan s' chiatta nell' antiquità anns da 3 e da 6 mais. <lb/>
5 Dopo quist reunind il spazi da temp da 12 nouvas Gliünas completas <lb/>
formetten ils vegls l' ann lunari da 354 dids. Ma pac temp davo veziand <lb/>
els chia quist ann lunari nun correspondeiva all' ann solari, e confondeiva <lb/>
las stagiuns, metetten els pro 6 dids all' ann lunari per il render conform <lb/>
a quel del solai. E pür, eir con quist nun fuo remedià alla confusiun <lb/>
10 dellas stagiuns, ed eiran obliads da temp in temp da metter pro dids e <lb/>
mais per restabilir l' uorden interruot. <lb/>
A le fin, var 1300 anns avant la natività da Christo, formetten ils <lb/>
Egiptiers l' ann da 365 dids; e 'ls Babiloniers, amo melders Astronoms, <lb/>
ob(f)[s]ervetten, chi leiva amo a pressapac 6 hura sper complettar l' ann solari. <lb/>
15 In consequentia da quistas observatiuns fet Julius Caesar formar e <lb/>
adoptar il Calender, dit Juliano, dal qual vo 's inservivat amo hoz in di <lb/>
nell' Engadina bassa. <lb/>
A. Ma, caro sar Stüdent, tuot quist es belg e doct, ma vo non am <lb/>
vaivat amo dit inguotta daquai ch' e(n)[u]g desidereiva da savair, cioe: perche <lb/>
20 chia l' Europa [p. 10] moderna haia müdà quist Calender, o sia Stylo Juliano? <lb/>
S. Quist 's völg eug huossa explichiar. L' ann solari, es il temp <lb/>
chia 'l solai metta per arrivar darcheu nell' istess lö del Coel dal qual <lb/>
ell' eira parti, e quista cuorsa fal exactamaing in 365 dids, 5 huras, 48 minutas, <lb/>
… e 48 Secundas. Per plü d' clarezza ordonnet Jul. Cæs. da negligir <lb/>
25 quista fractiun d' uras, minutas e Secundas, infin chia las trand insembel <lb/>
pudessen formar ün di intér. E siand quistas fractiuns fan quasi 6 huras, <lb/>
chi es la 4ta part d' ün di, schi fuoe reglá da quintar davo l' auter 3 anns <lb/>
da 365 dids, e da quintar 366 dids nel 4vel ann. Quists 3 prüms anns <lb/>
sun anns commüns, e 'l 41 es nomnà, ann bissextil, (Schaltjahr). Il di <lb/>
30 ch' ün metta pro a quist ann es il 29 d' favrer, quist mais aviand nels <lb/>
Anns commüns be 28 dids. <lb/>
Ma, sco vo vezaivet, quist reglamaint suppona chia l' ann haia 365 dids <lb/>
e 6 huras, e pür hal be 365 dids, 5 huras, 48 min. e 48 Sec.; il che fa <lb/>
üna differentia dad 11 min. e 12 sec. ch' ün metta pro da massa ad imminch' <lb/>
35 … ann; e Slungunand uschea imminch' ann, dad 11 min. e 12 sec., <lb/>
importa in 100 anns, 8 huras e 40 min., ch' ün reista [p. 11] inavo: ed <lb/>
importeiva 10 dits da Jul. Caes. in nan infin l' ann 1582, nel qual ann <lb/>
il Papa Greg. XIII. reglet, da laschar quist 10 dids dvart, e da far quist <lb/>
ann per tant plü cuort, accio chia l' ann sequente fuoss in regola. Ed <lb/>
40 accio ch' ün nun reista plü inavo, ha il detto Papa, (cussglia dals plü habels </body> </text></TEI>