<TEI> <teiHeader> <fileDesc> <titleStmt> <title type="main">Rätoromanische Chrestomathie</title> <author> <persName> <surname>Decurtins</surname> <forename>Caspar</forename> </persName> </author> </titleStmt> <editionStmt> <edition>Digitalisierte Ausgabe</edition> </editionStmt> <extent> <measure type="pages">1</measure> </extent> <publicationStmt> <pubPlace>Köln</pubPlace> <publisher> <orgName>Sprachliche Informationsverarbeitung, Universität zu Köln</orgName> <email>buero@spinfo.uni-koeln.de</email> <address> <addrLine>Albertus-Magnus-Platz</addrLine> <addrLine>50923 Köln</addrLine> </address> </publisher> <availability> <licence target="http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/de/"> <p>Distributed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.</p> </licence> </availability> </publicationStmt> <sourceDesc> <bibl>Decurtins, Caspar: Rätoromanische Chrestomathie</bibl> <biblFull> <titleStmt> <title level="m" type="main">Rätoromanische Chrestomathie</title> <author> <persName> <surname>Decurtins</surname> <forename>Caspar</forename> </persName> </author> </titleStmt> <editionStmt> <edition n="1"/> </editionStmt> <extent> <measure type="pages">7260</measure> </extent> <publicationStmt> <pubPlace>Erlangen</pubPlace> <publisher> <name>Vollmöller, Karl</name> </publisher> </publicationStmt> </biblFull> <msDesc> <msIdentifier> <repository>Digizeitschriften.de</repository> </msIdentifier> <physDesc> <typeDesc> <p>Chrestomatie</p> </typeDesc> </physDesc> </msDesc> </sourceDesc> </fileDesc> <encodingDesc> <p>Dieses Werk wurde in XML/TEI P5 kodiert.</p> </encodingDesc> <profileDesc> <langUsage> <language>Rhaeto Romanic</language> </langUsage> <textClass></textClass> </profileDesc> </teiHeader> <text> <body> Landamma Zaccaria Pallioppi <lb/>
547 <lb/>
… all' etimologia. Acciò cha 'l lectur imprenda … ad applichar quellas <lb/>
maximas, intra Pallioppi in ün examen circonstanzial da scodün tun e da <lb/>
scodün custab. Comanzand cols vocals simpels con lur tun pür (debel, sten <lb/>
o sonor) o lur tun impür; … continuand cols vocals masdats (ä, ö ed ü) e 'ls <lb/>
vocals composts (diftongs e triftongs), passa l' autur al examen dels consonants. 5 <lb/>
… El distingua: custabs eguals, chi denoteschan tuns da varia <lb/>
natüra, p. ex. il c, il ch, il g; tuns eguals, chi vegnan scrits con differents <lb/>
custabs, nempe c e q; tuns parentats, chi vegnan scrits medemmamaing <lb/>
con differents custabs, p. ex. b e p, d e t, v ed f; finalmaing custabs e <lb/>
tuns d' ün egual numer: h, j ed ils quatter liquids. 10 <lb/>
La seguonda secziun, dedichada als principis specials, s' occupescha <lb/>
particularmaing colla reduplicaziun dels consonants, chi deriva prüma dall' <lb/>
assimilaziun, cur cha 'l consonant original e precedaint as transmüda nel <lb/>
subseguaint, seguonda dal augmaint, massimamaing cur chi vain reduplichà <lb/>
il consonant, chi ais uni col vocal d' üna preposiziun e chi cumainza ün 15 <lb/>
oter pled; e finalmaig terza dalla posiziun grammaticala per obtgnair ün <lb/>
vocal sten. Inultra delucidescha l' autur, per nomnar be l' essenzial ed il <lb/>
plü important, las reglas dels custabs grands inizials, del apostrof, del <lb/>
accent, della separaziun dellas silbas e dell' interpuncziun. A scopo <lb/>
d' explichar las reglas dell' interpuncziun, indicha el eir, displaschaivelmaing 20 <lb/>
… massa cuort, las plü necessarias massimas della sintassi. <lb/>
Que füss interessant, da podair intrar plü in detagl e mussar vi da <lb/>
qualche exaimpels il möd instructiv e persuasiv da Pallioppi, da trattar üna <lb/>
materia in sai bainischem sütta e lungurusa. Ma eu stögl abstrahar da <lb/>
que, per non dvantar massa prolix. Be supra il success da quaista ouvra 25 <lb/>
non poss desister da dar qualche indicaziun. Scha oters profets d' ortografia, <lb/>
… romantschs e dad otras linguas, han combattü pel solit invanamaing <lb/>
per introdüer lur propostas o han consegui lur mira pür davo lunga e <lb/>
stentusa combatta, schi Pallioppi da vaira non as po almentar. As po <lb/>
dir, cha sia nouva … ortografia gnit acceptada in teoria sainza opposiziun. 30 <lb/>
In prattica bainschi füt l' introduziun plü difficila; ma na per motiv, cha' ls <lb/>
scrivants d' Engiadina ota non avessan voglü applichar las reglas da lur <lb/>
filolog da Celerina, dimperse causa els non las cognoschaivan e per part <lb/>
amo uossa non las cognuoschan a perfecziun. Da bel principi pero <lb/>
recognoschettan, avair Pallioppi stabili ün' ortografia talmaing correcta e 35 <lb/>
güsta, chi non saja motiv da tscherchar o giavüschar megldra. Quaist ais <lb/>
ün evenimaint tant surprendent, ch' eu crajet bainfat da 'l registrar con <lb/>
pleds express. <lb/>
Quaist fat non vain neir minimamaing smenti tras üna polemica, <lb/>
chi avet lö nel Fögl d' Engiadina e dalla quala relatesch duos pleds. 40 <lb/>
35* </body> </text></TEI>