<TEI> <teiHeader> <fileDesc> <titleStmt> <title type="main">Rätoromanische Chrestomathie</title> <author> <persName> <surname>Decurtins</surname> <forename>Caspar</forename> </persName> </author> </titleStmt> <editionStmt> <edition>Digitalisierte Ausgabe</edition> </editionStmt> <extent> <measure type="pages">1</measure> </extent> <publicationStmt> <pubPlace>Köln</pubPlace> <publisher> <orgName>Sprachliche Informationsverarbeitung, Universität zu Köln</orgName> <email>buero@spinfo.uni-koeln.de</email> <address> <addrLine>Albertus-Magnus-Platz</addrLine> <addrLine>50923 Köln</addrLine> </address> </publisher> <availability> <licence target="http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/de/"> <p>Distributed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.</p> </licence> </availability> </publicationStmt> <sourceDesc> <bibl>Decurtins, Caspar: Rätoromanische Chrestomathie</bibl> <biblFull> <titleStmt> <title level="m" type="main">Rätoromanische Chrestomathie</title> <author> <persName> <surname>Decurtins</surname> <forename>Caspar</forename> </persName> </author> </titleStmt> <editionStmt> <edition n="1"/> </editionStmt> <extent> <measure type="pages">7260</measure> </extent> <publicationStmt> <pubPlace>Erlangen</pubPlace> <publisher> <name>Vollmöller, Karl</name> </publisher> </publicationStmt> </biblFull> <msDesc> <msIdentifier> <repository>Digizeitschriften.de</repository> </msIdentifier> <physDesc> <typeDesc> <p>Chrestomatie</p> </typeDesc> </physDesc> </msDesc> </sourceDesc> </fileDesc> <encodingDesc> <p>Dieses Werk wurde in XML/TEI P5 kodiert.</p> </encodingDesc> <profileDesc> <langUsage> <language>Rhaeto Romanic</language> </langUsage> <textClass></textClass> </profileDesc> </teiHeader> <text> <body> 536 Rudolf A. Gianzun <lb/>
stüdis e poesia. Bain löng, Mathis nun pudaiva dedicher grand temp alla <lb/>
lectura. Uschea a Bruxelles: lò ho 'l pudieu ler fich poch. Que müdett <lb/>
poi nel cuors dels anns, a Toulon; … lò noss poet ho pudieu ler bger; … lò el <lb/>
ho lett traunter oter las ouvras da Sue, da Dumas, da Victor Hugo; e <lb/>
5 cun plaschair speciel quellas da Lamartine. Dal 64 al 69, in Engiadina, <lb/>
ho 'l poi stüdgio specielmaing las ouvras da Schiller e Gœthe; durante <lb/>
que soggiorno ho el eir compost diversas poesias, da sas prümas, p. ex. <lb/>
quella intituleda „Sül Languard“, etc. A Genova finelmaing Mathis ho <lb/>
savieu chatter temp a möd da cultiver la poesia. Ma eir lò in prüma <lb/>
10 lingia stuvaiva gnir fatta la lavur. Mathis lavuraiva in „Fossetel“. E cur <lb/>
cha la lavur al laschaiva ün mumaint liber, as mattaiva 'l alla scrivanda. <lb/>
Compatriots chi gnivan a 'l visiter l' haun chatto lò in Fossetel componind <lb/>
sas ouvras! <lb/>
Sas ouvras sun fich numerusas. <lb/>
15 (Vair register i. f.!) <lb/>
Üna part ais aunch uossa inedita, p. ex. las Memoiras d' infanzia e <lb/>
giuventüna. Nun dubitains cha las ouvras ineditas gnaron publichedas bain bod. <lb/>
Que chi ais stampo, as chatta nel Fögl d' Engiadina, nella benemerita <lb/>
… Dumengia Saira ed in nossas Annalas. Qualchosa eir nell' Helvetia. — <lb/>
20 Per que chi risguarda la natüra da sas ouvras, Mathis and ho scritt <lb/>
dramaticas, liricas ed epicas, <lb/>
Ouvras dramaticas sun in prüma lingia l' Orfna da Segl, u l' Innozainta, <lb/>
… ün frütt da sieu soggiorno engiadinais zieva il 1890. Quist' ouvra <lb/>
fütt rappreschenteda tres la societed dramatica da Samedan, nel 1897, cun <lb/>
25 bellischem success. <lb/>
Otras ouvras dramaticas sun: <lb/>
La predgia da Giunfr' Annetta. <lb/>
Ils Grischuns s-chatschos … da Vnescha, e vair cour cristiaun, etc. <lb/>
Fich considerabla ais poi la producziun lirica da Mathis. <lb/>
30 In medema pudains distinguer 2 categorias: las poesias d' occasiun, <lb/>
e las otras. Las ultimas sun suvenz vairamaing distintas … … tres la bellezza <lb/>
e nöblia d' ideas e da fuormas. Ch' ün legia p. ex. la bell' ouvra chi porta <lb/>
il titul: L' ovel della Bernina ed il cuors della vita umauna. (Dumengia <lb/>
Saira 1897, p. 349). Quist' ouvra ais steda curuneda al concuors internaziunel <lb/>
35 dels dialects e dellas linguas ladinas, a Montpellier nel 1878. <lb/>
Unuraunza bain meriteda. <lb/>
Traunter sas poesias d' occasiun ais que bain vaira ch' ün ho vulieu <lb/>
criticher l' üna u l' otra; ün ho observo cha l' üna u l' otra eira fatta <lb/>
ün po alla schvelta. Ma co la resposta ais fich simpla. Ch' ün s' impaissa <lb/>
40 … be ün po cu cha similas poesias d' occasiun vegnen fattas e stöglan … </body> </text></TEI>