536 Rudolf A. Gianzun
stüdis e poesia. Bain löng, Mathis nun pudaiva dedicher grand temp alla
lectura. Uschea a Bruxelles: lò ho 'l pudieu ler fich poch. Que müdett
poi nel cuors dels anns, a Toulon; … lò noss poet ho pudieu ler bger; … lò el
ho lett traunter oter las ouvras da Sue, da Dumas, da Victor Hugo; e
5 cun plaschair speciel quellas da Lamartine. Dal 64 al 69, in Engiadina,
ho 'l poi stüdgio specielmaing las ouvras da Schiller e Gœthe; durante
que soggiorno ho el eir compost diversas poesias, da sas prümas, p. ex.
quella intituleda „Sül Languard“, etc. A Genova finelmaing Mathis ho
savieu chatter temp a möd da cultiver la poesia. Ma eir lò in prüma
10 lingia stuvaiva gnir fatta la lavur. Mathis lavuraiva in „Fossetel“. E cur
cha la lavur al laschaiva ün mumaint liber, as mattaiva 'l alla scrivanda.
Compatriots chi gnivan a 'l visiter l' haun chatto lò in Fossetel componind
sas ouvras!
Sas ouvras sun fich numerusas.
15 (Vair register i. f.!)
Üna part ais aunch uossa inedita, p. ex. las Memoiras d' infanzia e
giuventüna. Nun dubitains cha las ouvras ineditas gnaron publichedas bain bod.
Que chi ais stampo, as chatta nel Fögl d' Engiadina, nella benemerita
… Dumengia Saira ed in nossas Annalas. Qualchosa eir nell' Helvetia. —
20 Per que chi risguarda la natüra da sas ouvras, Mathis and ho scritt
dramaticas, liricas ed epicas,
Ouvras dramaticas sun in prüma lingia l' Orfna da Segl, u l' Innozainta,
… ün frütt da sieu soggiorno engiadinais zieva il 1890. Quist' ouvra
fütt rappreschenteda tres la societed dramatica da Samedan, nel 1897, cun
25 bellischem success.
Otras ouvras dramaticas sun:
La predgia da Giunfr' Annetta.
Ils Grischuns s-chatschos … da Vnescha, e vair cour cristiaun, etc.
Fich considerabla ais poi la producziun lirica da Mathis.
30 In medema pudains distinguer 2 categorias: las poesias d' occasiun,
e las otras. Las ultimas sun suvenz vairamaing distintas … … tres la bellezza
e nöblia d' ideas e da fuormas. Ch' ün legia p. ex. la bell' ouvra chi porta
il titul: L' ovel della Bernina ed il cuors della vita umauna. (Dumengia
Saira 1897, p. 349). Quist' ouvra ais steda curuneda al concuors internaziunel
35 dels dialects e dellas linguas ladinas, a Montpellier nel 1878.
Unuraunza bain meriteda.
Traunter sas poesias d' occasiun ais que bain vaira ch' ün ho vulieu
criticher l' üna u l' otra; ün ho observo cha l' üna u l' otra eira fatta
ün po alla schvelta. Ma co la resposta ais fich simpla. Ch' ün s' impaissa
40 … be ün po cu cha similas poesias d' occasiun vegnen fattas e stöglan …
<TEI> <teiHeader> <fileDesc> <titleStmt> <title type="main">Rätoromanische Chrestomathie</title> <author> <persName> <surname>Decurtins</surname> <forename>Caspar</forename> </persName> </author> </titleStmt> <editionStmt> <edition>Digitalisierte Ausgabe</edition> </editionStmt> <extent> <measure type="pages">1</measure> </extent> <publicationStmt> <pubPlace>Köln</pubPlace> <publisher> <orgName>Sprachliche Informationsverarbeitung, Universität zu Köln</orgName> <email>buero@spinfo.uni-koeln.de</email> <address> <addrLine>Albertus-Magnus-Platz</addrLine> <addrLine>50923 Köln</addrLine> </address> </publisher> <availability> <licence target="http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/de/"> <p>Distributed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.</p> </licence> </availability> </publicationStmt> <sourceDesc> <bibl>Decurtins, Caspar: Rätoromanische Chrestomathie</bibl> <biblFull> <titleStmt> <title level="m" type="main">Rätoromanische Chrestomathie</title> <author> <persName> <surname>Decurtins</surname> <forename>Caspar</forename> </persName> </author> </titleStmt> <editionStmt> <edition n="1"/> </editionStmt> <extent> <measure type="pages">7260</measure> </extent> <publicationStmt> <pubPlace>Erlangen</pubPlace> <publisher> <name>Vollmöller, Karl</name> </publisher> </publicationStmt> </biblFull> <msDesc> <msIdentifier> <repository>Digizeitschriften.de</repository> </msIdentifier> <physDesc> <typeDesc> <p>Chrestomatie</p> </typeDesc> </physDesc> </msDesc> </sourceDesc> </fileDesc> <encodingDesc> <p>Dieses Werk wurde in XML/TEI P5 kodiert.</p> </encodingDesc> <profileDesc> <langUsage> <language>Rhaeto Romanic</language> </langUsage> <textClass></textClass> </profileDesc> </teiHeader> <text> <body> 536 Rudolf A. Gianzun <lb/>
stüdis e poesia. Bain löng, Mathis nun pudaiva dedicher grand temp alla <lb/>
lectura. Uschea a Bruxelles: lò ho 'l pudieu ler fich poch. Que müdett <lb/>
poi nel cuors dels anns, a Toulon; … lò noss poet ho pudieu ler bger; … lò el <lb/>
ho lett traunter oter las ouvras da Sue, da Dumas, da Victor Hugo; e <lb/>
5 cun plaschair speciel quellas da Lamartine. Dal 64 al 69, in Engiadina, <lb/>
ho 'l poi stüdgio specielmaing las ouvras da Schiller e Gœthe; durante <lb/>
que soggiorno ho el eir compost diversas poesias, da sas prümas, p. ex. <lb/>
quella intituleda „Sül Languard“, etc. A Genova finelmaing Mathis ho <lb/>
savieu chatter temp a möd da cultiver la poesia. Ma eir lò in prüma <lb/>
10 lingia stuvaiva gnir fatta la lavur. Mathis lavuraiva in „Fossetel“. E cur <lb/>
cha la lavur al laschaiva ün mumaint liber, as mattaiva 'l alla scrivanda. <lb/>
Compatriots chi gnivan a 'l visiter l' haun chatto lò in Fossetel componind <lb/>
sas ouvras! <lb/>
Sas ouvras sun fich numerusas. <lb/>
15 (Vair register i. f.!) <lb/>
Üna part ais aunch uossa inedita, p. ex. las Memoiras d' infanzia e <lb/>
giuventüna. Nun dubitains cha las ouvras ineditas gnaron publichedas bain bod. <lb/>
Que chi ais stampo, as chatta nel Fögl d' Engiadina, nella benemerita <lb/>
… Dumengia Saira ed in nossas Annalas. Qualchosa eir nell' Helvetia. — <lb/>
20 Per que chi risguarda la natüra da sas ouvras, Mathis and ho scritt <lb/>
dramaticas, liricas ed epicas, <lb/>
Ouvras dramaticas sun in prüma lingia l' Orfna da Segl, u l' Innozainta, <lb/>
… ün frütt da sieu soggiorno engiadinais zieva il 1890. Quist' ouvra <lb/>
fütt rappreschenteda tres la societed dramatica da Samedan, nel 1897, cun <lb/>
25 bellischem success. <lb/>
Otras ouvras dramaticas sun: <lb/>
La predgia da Giunfr' Annetta. <lb/>
Ils Grischuns s-chatschos … da Vnescha, e vair cour cristiaun, etc. <lb/>
Fich considerabla ais poi la producziun lirica da Mathis. <lb/>
30 In medema pudains distinguer 2 categorias: las poesias d' occasiun, <lb/>
e las otras. Las ultimas sun suvenz vairamaing distintas … … tres la bellezza <lb/>
e nöblia d' ideas e da fuormas. Ch' ün legia p. ex. la bell' ouvra chi porta <lb/>
il titul: L' ovel della Bernina ed il cuors della vita umauna. (Dumengia <lb/>
Saira 1897, p. 349). Quist' ouvra ais steda curuneda al concuors internaziunel <lb/>
35 dels dialects e dellas linguas ladinas, a Montpellier nel 1878. <lb/>
Unuraunza bain meriteda. <lb/>
Traunter sas poesias d' occasiun ais que bain vaira ch' ün ho vulieu <lb/>
criticher l' üna u l' otra; ün ho observo cha l' üna u l' otra eira fatta <lb/>
ün po alla schvelta. Ma co la resposta ais fich simpla. Ch' ün s' impaissa <lb/>
40 … be ün po cu cha similas poesias d' occasiun vegnen fattas e stöglan … </body> </text></TEI>