<TEI> <teiHeader> <fileDesc> <titleStmt> <title type="main">Rätoromanische Chrestomathie</title> <author> <persName> <surname>Decurtins</surname> <forename>Caspar</forename> </persName> </author> </titleStmt> <editionStmt> <edition>Digitalisierte Ausgabe</edition> </editionStmt> <extent> <measure type="pages">1</measure> </extent> <publicationStmt> <pubPlace>Köln</pubPlace> <publisher> <orgName>Sprachliche Informationsverarbeitung, Universität zu Köln</orgName> <email>buero@spinfo.uni-koeln.de</email> <address> <addrLine>Albertus-Magnus-Platz</addrLine> <addrLine>50923 Köln</addrLine> </address> </publisher> <availability> <licence target="http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/de/"> <p>Distributed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.</p> </licence> </availability> </publicationStmt> <sourceDesc> <bibl>Decurtins, Caspar: Rätoromanische Chrestomathie</bibl> <biblFull> <titleStmt> <title level="m" type="main">Rätoromanische Chrestomathie</title> <author> <persName> <surname>Decurtins</surname> <forename>Caspar</forename> </persName> </author> </titleStmt> <editionStmt> <edition n="1"/> </editionStmt> <extent> <measure type="pages">7260</measure> </extent> <publicationStmt> <pubPlace>Erlangen</pubPlace> <publisher> <name>Vollmöller, Karl</name> </publisher> </publicationStmt> </biblFull> <msDesc> <msIdentifier> <repository>Digizeitschriften.de</repository> </msIdentifier> <physDesc> <typeDesc> <p>Chrestomatie</p> </typeDesc> </physDesc> </msDesc> </sourceDesc> </fileDesc> <encodingDesc> <p>Dieses Werk wurde in XML/TEI P5 kodiert.</p> </encodingDesc> <profileDesc> <langUsage> <language>Rhaeto Romanic</language> </langUsage> <textClass></textClass> </profileDesc> </teiHeader> <text> <body> Giovannes Mathis <lb/>
535 <lb/>
aunz giarsun, zieva soci, zieva patrun. Uschea la vita da Mathis ais üna <lb/>
vaira vita engiadinaisa. In quista sa vita vaiva 'l vis ed imprains e resentieu <lb/>
… que cha taunts oters da sieus compatriots haun vis e resentieu eir <lb/>
els. Be cha 'ls oters nun eiran poets e nun savaivan s' exprimer da <lb/>
poets. Mentre cha el vaiva vis ed observo; e cunschand las chosas, e 5 <lb/>
siand qualificho a 'nd discuorrer possedaiva auncha tiers il dun prezius da <lb/>
savair s' exprimer e scriver in ün möd cha sas ouvras meritan da dürer. <lb/>
Uschea Mathis ais dvanto il „Meistersinger“ dell' Engiadina. <lb/>
Vains ditt cha 'l eira qualificho lotiers tres sa vita e la profuonda <lb/>
cunschentscha della vita engiadinaisa. Ma queco nun vess basto per fer 10 <lb/>
ün Giovannes Mathis. Per que voul que traunter oter ün temperamaint <lb/>
ed üna sensibilited superiura da poet ed ün grand dun d' observaziun. <lb/>
Difatti, il poet vezza chosas cha nus oters nun vzains; el oda vuschs cha <lb/>
nus oters nun udins; el ho ideas cha nus oters nun vains. E que cha 'l <lb/>
observa retegna 'l cun memoria da fier per anns ed anns e so reprodür 15 <lb/>
cun vivacited, cun forza ed evidenza. Ch' ün legia be sa descripiziun da <lb/>
tscherts tips cha 'l poet ho observos in sia infanzia! <lb/>
Mathis avaiva las qualiteds da poet. Ma que nun bastaiva. Perche <lb/>
quistas qualiteds eiran latentas, eiran zuppedas. Que eira necessari cha 's <lb/>
manifestan, cha cumperan e 's muossan alla glüsch del dì. Per que vulaiva 20 <lb/>
… que qualchosa chi sdasda our il poet, ün grand impuls, avvenimaints <lb/>
capabels da l' impressiuner profuondamaing e da 'l fer sentir il bsögn de <lb/>
creer ouvras poeticas. Che avvenimaints l' haun do quist impuls? Lossupra <lb/>
… vains fingiò ditt noss idea: seguond nus, Mathis ho survgnieu quist <lb/>
impuls tres sieus viedis nell' ester. 25 <lb/>
El ho saimper amo profuondamaing l' Engiadina. E la sort ho <lb/>
vulieu cha 'l passa lungs anns dalöntsch da sa patria. Partenzas e cumgios <lb/>
… al daivan mincha vouta ün sconquass al cour. E in terras lontaunas <lb/>
l' increschantüna l' assagliva, potenta, scu cha l' ho assaglieu il sudo <lb/>
schvizzer a Strassburg sülla schanza. Allura sieus impissamaints viaggiaivan 30 <lb/>
sur munts e vals in patria, a Schlarigna; … el revzaiva Schlarigna, sa chesa, <lb/>
ils sieus, ils amihs da sa bella giuventüna. E que cha 'l vzaiva cun <lb/>
l' ögl del spiert, cumanzett el a descriver — a descriver in sieu idiom, <lb/>
in noss cher rumauntsch. Que eira sieu refugi nellas uras d' increschantüna. <lb/>
… Uschea Mathis ais dvanto poet tres l' amur da sieu pajais, amur 35 <lb/>
affino tres lungias absenzas. Ma scha que ais vaira cha la dmura nell' ester <lb/>
ho do il prüm impuls a sa producziun poetica, schi dall' otra vart quista <lb/>
dmura ho bain eir ritardo sieu svilupp. Vains vis cha Mathis nun eira <lb/>
all' ester ne per spass ne per ludi; … el eira all' ester per lavurer. E lavuro <lb/>
ho 'l indefessamaing. Uschea restaiva poch temp per otras occupaziuns, 40 </body> </text></TEI>