<TEI> <teiHeader> <fileDesc> <titleStmt> <title type="main">Rätoromanische Chrestomathie</title> <author> <persName> <surname>Decurtins</surname> <forename>Caspar</forename> </persName> </author> </titleStmt> <editionStmt> <edition>Digitalisierte Ausgabe</edition> </editionStmt> <extent> <measure type="pages">1</measure> </extent> <publicationStmt> <pubPlace>Köln</pubPlace> <publisher> <orgName>Sprachliche Informationsverarbeitung, Universität zu Köln</orgName> <email>buero@spinfo.uni-koeln.de</email> <address> <addrLine>Albertus-Magnus-Platz</addrLine> <addrLine>50923 Köln</addrLine> </address> </publisher> <availability> <licence target="http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/de/"> <p>Distributed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.</p> </licence> </availability> </publicationStmt> <sourceDesc> <bibl>Decurtins, Caspar: Rätoromanische Chrestomathie</bibl> <biblFull> <titleStmt> <title level="m" type="main">Rätoromanische Chrestomathie</title> <author> <persName> <surname>Decurtins</surname> <forename>Caspar</forename> </persName> </author> </titleStmt> <editionStmt> <edition n="1"/> </editionStmt> <extent> <measure type="pages">7260</measure> </extent> <publicationStmt> <pubPlace>Erlangen</pubPlace> <publisher> <name>Vollmöller, Karl</name> </publisher> </publicationStmt> </biblFull> <msDesc> <msIdentifier> <repository>Digizeitschriften.de</repository> </msIdentifier> <physDesc> <typeDesc> <p>Chrestomatie</p> </typeDesc> </physDesc> </msDesc> </sourceDesc> </fileDesc> <encodingDesc> <p>Dieses Werk wurde in XML/TEI P5 kodiert.</p> </encodingDesc> <profileDesc> <langUsage> <language>Rhaeto Romanic</language> </langUsage> <textClass></textClass> </profileDesc> </teiHeader> <text> <body> 316 Caspar Decurtins <lb/>
Art. 27 della constituziun federala, ch' impundan als cantuns l' obligaziun <lb/>
de haver quitau per ina sufficienta gratuita instrucziun, la quala ha de star <lb/>
sut direcziun laica e che degi saver vegnir visitada dals adherents dellas <lb/>
differentas confessiuns senza pregiudezi de lur cardientscha. Lescha fundamentala <lb/>
5 … ed obligatorica ei allura era quei, che Art. 41 de nossa constituziun <lb/>
perscriva, che la suprema survigilonza sur l' instrucziun audi al stat, che … <lb/>
las vischnauncas hagien de procurar ils miets pella scola primara e ch' il <lb/>
stat segi obligaus de haver quitau per amegliurar la scola populara e ch' el <lb/>
hagi per quei intent de sustener las vischnauncas. <lb/>
10 En gieneral ei la scola e siu uorden dessignada sco ina part dell' administraziun, <lb/>
… ch' appartegn alla vischnaunca autonomica. Art. 40 della <lb/>
presenta constituziun exprima quei claramein el medem sen sco ils Art. 27 <lb/>
e 28 della constituziun dils 25 de Schanèr 1852. <lb/>
Sin fundament della constituziun savess ins domondar schebein il <lb/>
15 cantun hagi il dretg de regular l' instrucziun els detaigls ne sche l' organisaziun <lb/>
… della scola segi buca cun las reservas fatgas ella constituziun cantonala <lb/>
… e federala, suletta caussa della vischnaunca. Jeu vi buca intercurir <lb/>
quella domonda pli datier, quei ei en mintga cas segir, che sch' il cantun <lb/>
vul regular valeivlamein las obligaziuns della vischnaunca concernent la <lb/>
20 scola, il temps de scola, l' interna ed externa organisaziun della scola, sche <lb/>
saveva e sa quei mo daventar tras ina gieneralmein valeivla lescha de scola. <lb/>
Mo tala lescha havein nus buc. Mai ei ina tala vegnida messa avon al <lb/>
pievel e sche l' organisaziun della scola dils 21 de Juni 1853 e l' organisaziun <lb/>
… … della scola populara ein vegnidas pli u meins manadas atras da <lb/>
25 nossas vischnauncas, sch' ei quei daventau e quei sto vegnir constatau cheu, <lb/>
senza che las vischnauncas fussen stadas legalmein obligadas leutier, pertgei <lb/>
quei renconuscha ins sin l' emprema égliada, che aschi impurtonts conclus, <lb/>
che reguleschan gl' entir uorden de scola, ston per esser legalmein ligionts <lb/>
vegnir suttamess sco tuts auters conclus sur uorden ed organisaziun ded <lb/>
30 autras administraziuns al pievel. Ei exist' era buc in cantun svizzer, che <lb/>
sa dir sco il Grischun, nus havein nagina lescha de scola. Ei tuna sco <lb/>
ina ironia, cu ins sto dir a sesez, che nus, che segloriein d' esser in muster <lb/>
d' in stat democratic e de haver svilupau il meglier ils dretgs dil pievel, <lb/>
stuein dar tier, che nies pievel ha schau prender a sesez il dretg de dir <lb/>
35 il davos plaid sur il spirt e l' organisaziun de sia scola. <lb/>
Nus volein turnar anavos tier il plan de scola. Quel tschenta si in <lb/>
sistem pedagogic sin e suenter il qual l' entira organisaziun e prestaziun <lb/>
della scola ei regulada tochen il pli petschen detaigl. Schibein la partiziun <lb/>
dellas classas sco lur pensum de lavur ein exactamein perscrets. Conform <lb/>
40 al sistem zillerianic daventa l' educaziun tras l' instrucziun ethica. </body> </text></TEI>
